مهدی (عج) ادامه راه حسین علیه السلام است و انتظار یار ادامه راه عاشورای حسینی است. او کوله باری را که حسین علیه السلام در مسیر کوفه بر جای گذاشت را به مقصد خود میرساند. آری مهدی (عج) حسین علیه السلام زمان ماست و حسین علیه السلام امام زمان خود بود.
در اینجا قصد داریم که ارتباط امام حسین علیه السلام و امام زمان (عج) را بررسی کرده و مواردی را ذکر کنیم.
1- مهدى عليه السلام، فرزند حسين عليه السلام
صدها روايت، در اين باب وارد شده است كه در آنها تأكيد شده، امام مهدى عليه السلام نهمين فرزند حضرت حسين عليه السلام است:
قائم هذه الامة هو التاسع من ولدى
قائم این امت نهمین از فرزندان من است.
منتخب الاثر، ص ۱۳۹ – ۱۴۰ و۲۶۴ – ۲۵۴
2- مهدى عليه السلام، خونخواه حسين عليه السلام
در روايات متعددى، وارد شده است:
القائم منّا اذا قام طلب بثار الحسين
بحارالانوار، ج ۱۰، ص ۱۵۰
بهذا القائم انتقم منهم دلائل الامامة
طبرى، ص ۲۳۹
امام باقر عليه السلام در مورد آيه
و من قتل مظلوماً فقد جعلنا لوليه سلطاناً فلا يسرف فى القتل
اسراء، آيه ۳۳
مى فرمايد: مقصود از (من قتل مظلوماً)، حسين بن على است كه مظلوم كشته شد و ما اولياى او هستيم و قائم ما چون قيام كند، در طلب انتقام خون حسين عليه السلام بر مى آيد… مقتول حسين عليه السلام و ولىّ او قائم عليه السلام است.
تفسير برهان، ج ۲، ص ۴۱۹
3- ياد حسين عليه السلام، كلام نخستين مهدى عليه السلام
آن گاه كه مهدى موعود ظهور كند، بين ركن و مقام مى ايستد و چنين ندا مىدهد:
الا يا اهل العالم! انا الامام القائم؛
آگاه باشید ای مردمان جهان! من امام قائم هستم
الا يا اهل العالم! انا الصمصام المنتقم؛
الا يا اهل العالم! ان جدّى الحسين قتلوه عطشاناً؛
الا يا اهل العالم! ان جدّى الحسين طرحوه عرياناً؛
الا يا اهل العالم! ان جدّى الحسين سحقوه عدواناً
الزام الناصب فى اثبات الحجة الغائب، يزدى حائرى پور، ج ۲، ص ۲۸۲
4- (يا لثارات الحسين)، شعار ياران مهدى عليه السلام
فضل بن شاذان نقل مى كند كه شعار ياران مهدى (يا لثارات الحسين) (اى خونخواهان حسين) است:
انّ شعار اصحاب المهدى عليه السلام يا لثارات الحسين عليه السلام
النجم الثاقب، ص ۴۶۹ ونيز ر.ك: مستدرك الوسائل، ج ۱، پ ۴۷،به نقل از امام صادق عليه السلام
5- يارى حسين عليه السلام، يارى مهدى عليه السلام
حضرت سكينه سلام الله عليها نقل مى كند: امام حسين عليه السلام شبى در كربلا، خطاب به ياران خود فرمود: … و قد قال جدى رسول الله صلى الله عليه وآله: ولدى حسينٌ يقتل بطفّ كربلا غريباً وحيداً عطشاناً فريداً. فمن نصره فقد نصرنى ونصر ولده الحجة ولو نصرنا بلسانه فهو فى حزبنا يوم القيامة
همانا جدم رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: فرزند من حسين در زمين كربلا، غريب وتنها، عطشان وبى كس، كشته مى شود. كسى كه او را يارى كند، مرا وفرزندش مهدى را يارى كرده است وهر كس به زبان خود، ما را يارى كند، فرداى قيامت در حزب ما خواهد بود.
معالى السبطين، ج ۱، ص ۲۰۸؛ رياض القدس، ج ۱، ص ۲۶۳؛ وقايع الايام خيابانى، ص ۲۸۴؛ ناسخ التواريخ، ج ۲، ص ۱۵۸ (به نقل از سحاب رحمت، ص ۳۴۳)
6- يكسانى القاب حسين عليه السلام و مهدى عليه السلام
القاب ثار الله، الوتر الموتور و الطريد الشريد القاب مشترك حسين عليه السلام و مهدى عليه السلام است:
ولكن صاحب هذا الامر الطريد الشريد الموتور بابيه
كمال الدين، ج ۱، ص ۳۱۸
السلام عليك يا باب الله و السلام عليك يا ثار الله
مصباح الزائر، سيد بن طاووس، به نقل از ربيع الانام فى ادعية خير الانام، ص ۳۶۷
المترقب الخائف و الولى الناصح، سفينة النجاة… والوتر الموتور
مفاتيح الجنان، زيارت حضرت صاحب الامر عليه السلام.
7- زيارت عاشورا
زيارت عاشورا كه زيارت مخصوص امام حسين عليه السلام است در دو قسمت، از خون خواهى حسين عليه السلام در ركاب امام مهدى عليه السلام خبر مىدهد:
ان يرزقنى طلب ثارك مع امام منصور من اهل بيت محمد صلى الله عليه و آله
روزی من کند خداوند كه خونخواهي تو را همراه پيشواي ياري شده از اهل بيت محمّد(درود خدا بر او و خاندانش)
وان يرزقنى طلب ثارى (كم) مع امام هدىً ظاهر ناطق بالحق منكم.
و روزي كند خونخواهي ام را به همراه امام هدايتگر آشكار و گوياي به حق از خاندان شما،
8- روز عاشورا و ياد مهدى عليه السلام
امام باقر عليه السلام مى فرمايد: يكديگر را در روز عاشورا اين گونه تعزيت دهيد:
اعظم الله اجورنا بمصابنا بالحسين وجعلنا واياكم من الطالبين بثاره مع وليه الامام المهدى من آل محمد عليه السلام.
خداوند اجر ما و شما را در مصيبت حسين عليه السلام بزرگ گرداند و ما و شما را، از كسانى قرار دهد كه به همراه ولىاش، امام مهدى از آل محمد عليهم السلام، طلب خون آن حضرت كرده، به خونخواهى او برخيزيم.
مصباح المتهجد، مفاتيح الجنان
9- عاشورا روز ظهور مهدى عليه السلام
امام باقر عليه السلام مى فرمايد:
كانّى بالقائم يوم عاشورا يوم السبت قائماً بين الركن و المقام و بين يديه جبرئيل ينادى…
گويا قائم را مى بينم كه روز عاشورا، روز شنبه بين ركن و مقام ايستاده و جبرئيل پيش روى او ندا مى كند…
الغيبة، شيخ طوسى، ص ۲۷۴
امام صادق عليه السلام نيز فرمود:
ان القائم صلوات الله عليه ينادى باسمه ليلة ثلاث و عشرين و يقوم يوم عاشوراء يوم قتل فيه الحسين بن على
قائم – درود خدا بر او باد – در شب بيست و سوم ماه رمضان به نامش ندا مىشود و در روز عاشورا، روزى كه حسين بن على در آن كشته شد، قيام خواهد كرد.
الغيبة، شيخ طوسى، ص ۲۷۴
10- ميلاد حسين عليه السلام و ياد مهدى عليه السلام
در توقيع مبارك امام عسكرى عليه السلام براى قاسم بن علاء همدانى آمده است كه:
در روز تولد امام حسين عليه السلام، اين دعا را بخوان:
اللهم انى اسئلك بحق المولود فى هذا اليوم الموعود بشهادته قبل استهلاله و ولادته بكته السماءُ و من فيها و الارض و مَن عليها… المعوّض من قتله ان الائمة من نسله والشّفاء فى تربته و الفوز معه فى أوبته و الأوصياء من عترته بعد قائمهم و غيبته
خداوندا! من تو را به مقام مولود اين روز مى خوانم. او پيش از آن كه به دنيا چشم بگشايد و قبل از آن كه تولد يابد، وعده وخبر شهادتش داده شد. آسمان و هر كس در آن بود و زمين و هر كس بر روى آن بود، بر او گريه كرد…. او كه در عوض شهادت او، ائمه از نسل او شدند وشفا در تربت او قرار داده شد، فوز و رستگارى با او، در روز رجوع وبازگشت او و بازگشت اوصياء از خاندان او، بعد از قائم آنان و سپرى شدن غيبت او مىباشد.
مجله انتظار، ش ۲، ص ۱۸۲ ونيز ر.ك: حماسه عاشورا به بيان حضرت مهدى، ص ۱۱۵
11- ميلاد مهدى عليه السلام و ياد حسين عليه السلام
شيخ عباس قمى در مفاتيح الجنان مى نويسد:
با فضيلت ترين اعمال شب نيمه شعبان – كه باعث آمرزش گناهان است – زيارت امام حسين عليه السلام مى باشد. هر كه مى خواهد، روح ۱۲۴ هزار پيامبر با او مصافحه كند، امام حسين عليه السلام را زيارت كند. اقل زيارت آن حضرت آن است كه به بالاى بامى رود و به سمت راست و چپ نگاه كند؛ سپس سر به جانب آسمان بلند كند و حضرت را با اين كلمات زيارت كند: السلام عليك يا اباعبدالله، السلام عليك ورحمة الله وبركاته
در قسمت (زيارات) نيز مى نويسد: احاديث بسيارى در فضيلت زيارت امام حسين عليه السلام در نيمه شعبان وارد شده است. وبس است در اين باب آنچه كه به چندين سند معتبر از حضرت امام زين العابدين عليه السلام وامام جعفر صادق عليه السلام وارد شده كه: هر كه بخواهد با او ۱۲۴ هزار پيامبر، مصافحه كنند، زيارت كند قبر ابى عبدالله الحسين عليه السلام را در نيمه شعبان. به درستى كه ملائكه و ارواح پيامبران، رخصت مىطلبند و به زيارت آن حضرت مىآيند. پس خوشا به حال آن كه مصافحه كند با ايشان، وايشان مصافحه كنند با او. پنج پيامبر اولوالعزم (نوح، ابراهيم، موسى و عيسى عليهم السلام و محمد صلى الله عليه وآله) نيز با ايشان اند.
مجله انتظار، ش ۲، ص ۱۸۳
12- شب قدر و ياد حسين عليه السلام
شب قدر، متعلق به امام زمان عليه السلام است و در اين شب يكى از اعمال مستحبى، زيارت امام حسين عليه السلام است. شيخ عباس قمى مىنويسد:
بدان كه احاديث در فضيلت زيارت امام حسين عليه السلام در ماه مبارك رمضان – خصوصاً شب اول و نيمه و آخر آن و به خصوص شب قدر – بسيار است. از حضرت امام محمد تقى عليه السلام منقول است كه هر كه زيارت كند، امام حسين عليه السلام را در شب بيست وسوم ماه رمضان – و آن شبى است كه اميد است شب قدر باشد و در آن شب هر امر محكمى جدا ومقدّر مى شود – مصافحه كند با او روح ۱۲۴ هزار ملك وپيغمبر كه همه رخصت مىطلبند از خداوند در زيارت آن حضرت در اين شب.
از حضرت صادق عليه السلام مروى است: چون شب قدر مىشود، منادى از آسمان هفتم از بطن عرش ندا مىكند كه حق تعالى هر كسى را كه به زيارت قبر حسين عليه السلام آمده، آمرزيد.
و در روايت ديگر است كه هر كه شب قدر نزد قبر آن حضرت باشد و دو ركعت نماز بگزارد، نزد آن حضرت يا آنچه كه ميسر شود و از حق تعالى بهشت و پناه از آتش را بخواهد؛ خداوند به او بهشت و پناه از آتش را عطا فرمايد. ابن قولويه از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده كه هر كه زيارت كند قبر امام حسين عليه السلام را در ماه رمضان و در راه زيارت بميرد، حسابى نخواهد داشت و به او بگويند كه بدون خوف وبيم داخل بهشت شو.
13- حسين عليه السلام در كلام مهدى عليه السلام
در دعاى ندبه آمده است : اين الطالب بدم المقتول بكربلا و اين الحسن، اين الحسين و اين ابناء الحسين
و در زيارت منسوب به ناحيه مقدسه آمده است :
فلئن اخرتنى الدهور وعاقنى عن نصرك المقدور ولم اكن لمن حاربك محارباً و لمن نصب لك العداوة مناصباً فَلَأَنْدُبَنَّكَ صباحاً و مساءً و لَاَبْكِيَنَّ لك بدل الدموع دماً
اگر زمانه مرا به تاخير انداخت و مقدورات از ياريت بازم داشت و نتوانستم در ركاب تو با دشمنانت بجنگم، ولى از بامداد تا شام در ياد تو سرشك غم از ديده مى بارم و به جاى اشك خون مىگریم.
بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۲۷۲. البته چنانچه دعاى ندبه از جانب امام زمان عليه السلام باشد.
14- زيارت حسين عليه السلام و مهدى عليه السلام در عيدها
در عيدهاى اسلامى فطر، قربان و غدير؛ زيارت اين دو امام، وارد شده است.
مفاتيح الجنان، در اعمال هر يك از اين روزها
15- كوفه، پايگاه مشترك حسين عليه السلام و مهدى عليه السلام
امام حسين عليه السلام از مكه به سمت كوفه رفت وحضرت مهدى عليه السلام از مكه به سوى كوفه خواهد رفت ومقر حكومت خود را در كوفه قرار خواهد داد؛ يعنى، راه نيمه سيد الشهدا عليه السلام را به پايان خواهد رساند.
مجله انتظار، ش ۲، ص ۱۷۸
16- فرشتگان ياور حسين عليه السلام و ياوران مهدى عليه السلام
شيخ صدوق از امام رضا عليه السلام نقل مى كند:
و لقد نزل الى الارض من الملائكة اربعة آلاف لنصره فوجدوه قد قتل فهم عند قبره شعث غُبرٌ الى ان يقوم القائم فيكونون من انصاره و شِعارُهم يا لثاراتِ الحسين
به تحقيق چهار هزار فرشته براى نصرت و يارى حسين عليه السلام به زمين فرود آمدند. آنان هنگامى كه نازل شدند، ديدند حسين عليه السلام كشته شده است، از اين رو، ژوليده و غبارآلود در نزد قبر آن حضرت، اقامت كردند و همچنان هستند تا اين كه قائم، قيام كند و آنان از ياوران و سپاه آن حضرت خواهند بود و شعارشان يا لثارات الحسين است.
امالى صدوق، مجلس ۲۷؛ بحار الانوار، ج ۴۴، ص ۲۸۵
17- رجعت حسين عليه السلام در دولت مهدى عليه السلام
امام محمد باقر عليه السلام مىفرمايند که امام حسين عليه السلام شب عاشورا به اصحابش فرمود:
… فابشروا بالجنة، فوالله انما نمكث ماشاء الله تعالى بعد ما يجرى علينا، ثم يخرجنا الله و ايّاكم حين يظهر قائمنا فينتقم من الظالمين، و انا و انتم نشاهدهم فى السلاسل و الاغلال و انواع العذاب و النكال…
بشارت باد شما را به بهشت، به خدا قسم كه بعد از آنچه بر ما جارى شود، مكث خواهيم كرد آن قدر كه خداى تعالى خواسته باشد، پس بيرون مىآورد ما و شما را در آن هنگامى كه قائم ما ظاهر شود، پس انتقام خواهد كشيد از ظالمان، و ما و شما مشاهده خواهيم كرد ايشان را در سلاسل و اغلال و گرفتار به انواع عذاب و نكال…
گزيده كفاية المهتدى، ص ۱۰۵ و۱۰۶، ح ۱۹
و امام حسين عليه السلام در روز عاشورا، دوباره از رجعت خود سخن گفته، مى فرمايد:
من اولين كسى خواهم بود كه زمين شكافته مى شود و رجعت مى كنم
بحار الانوار ج ۵۳، ص ۶۲ ؛ ايقاظ، ص ۳۵۲؛ فوز اكبر، ص ۳۶
18- حسين عليه السلام در سوگ مهدى عليه السلام
امام صادق عليه السلام درباره آيه شريفه
ثم رددنا لكم الكرة عليهم
اسراء، ۶
مى فرمايد: مقصود زنده شدن دوباره امام حسين عليه السلام و هفتاد تن از اصحابش در عصر امام زمان است؛ در حالى كه كلاهخودهايى طلايى بر سر دارند و به مردم، رجعت و زنده شدن دوباره حضرت حسين عليه السلام را اطلاع مىدهند تا مؤمنان به شك و شبهه نيفتند.
امام صادق عليه السلام مى فرمايد:
حسين عليه السلام با اصحابش مى آيند وهفتاد پيامبر آنان را همراهى مى كنند؛ چنان كه همراه موسى عليه السلام هفتاد نفر فرستاده شدند. آن گاه حضرت قائم عليه السلام انگشتر را به وى مى سپارد و امام حسين عليه السلام غسل و كفن، حنوط و دفن حضرت قائم را بر عهده مىگيرد.
ايقاظ، ص ۳۶۸
19- مهدى عليه السلام وزنده نگه داشتن ياد عاشورا
در اين باب، داستان هاى متعددى است كه از ميان آنها، داستان علامه بحر العلوم مجله انتظار، شماره ۲، ص ۱۸۸ و نيز صالحان صالح، ص ۱۸۷ وخلاصه العبقرى الحسان، صص ۲۴۲ ۲۱۹ ۱۸۷ ۱۱۰ ۳۴ وپادشه خوبان وسوگمندان ولايى.، گواه خوبى بر عشق وعلاقه وافر حضرت حجت عليه السلام به عزادارى و زنده نگه داشتن ياد عاشورا و شهداى كربلا است.
20- مهدى عليه السلام وسفارش به زيارت عاشورا
محدث نورى رحمه الله حكايت سيد رشتى را چنين نقل مىكند كه حضرت به سيد دستور خواندن نافله (خصوصاً نافله شب)، زيارت جامعه و زيارت عاشورا را مىدهد و بعد از آن مى فرمايد:
شما چرا نافله نمى خوانيد؟ نافله، نافله، نافله! شما چرا عاشورا نمى خوانيد؟ عاشورا، عاشورا، عاشورا! وبعد فرمود: شما چرا جامعه نمى خوانيد؟ جامعه، جامعه، جامعه!
النجم الثاقب، ص ۶۰، مفاتيح الجنان بعد از زيارت جامعه
21- مهدى عليه السلام در سوگ حسين عليه السلام
علامه امينى رحمه الله در الغدير مىگويد: در ميان اصحاب ما مشهور است كه در هر مجلسى قصيده ابن عرندس خوانده شود، موجب تشريف فرمايى حضرت بقية_الله – روحى له الفداه – به آن مجلس مى شود.
الغدير، ج ۷، ص ۱۴
ما براى تيمن وتبرك چند بيت اين قصيده را ذكر مى كنيم:
ايقتل ظمْآناً حسين بكربلا… وفى كلّ عضو من انامله بحر
و والدهُ الساقى على الحَوْض فى غدٍ…. و فاطمة ماء الفرات لها مهر
فوالهف نفسى للحسين و ما جنى…. عليه غداة الطف فى حربه الشمر
22- مصيبت حسين عليه السلام و تعجيل در فرج
صاحب مكيال المكارم مى گويد: يكى از دوستان صالحم برايم نقل كرد كه مولايمان حضرت حجت عليه السلام را در خواب ديدار كرده بود و حضرتش سخنى فرموده بود كه مضمونش اين است:
انى لادعوا لمؤمن يذكر مصيبة جدى الشهيد، ثم يدعو لى بتعجيل الفرج و التأييد
همانا من براى هر شيعه اى كه مصيبت جد شهيدم را ياد كند وسپس براى تعجيل فرج و تأييد (امر من) دعا كند، من (نيز) براى او دعا خواهم كرد.
مكيال المكارم، ج ۲،ص۴۶
23- سختى مصيبت
مصيبت حسين عليه السلام سخت ترين مصيبت ها است:
…فرزند تو به مصيبتى گرفتار مى شود كه مصيبت ها در كنار آن كوچك خواهد بود.
بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۲۴۵، به نقل از مكيال المكارم
لا يوم كيومك يا ابا عبد اللَّه
بحارالانوار ج ۴۵، ص ۱۸
مهدى عليه السلام نيز مصيبتش طولانى و محنتش شديد است. او شاهد همه رنج ها و مصيبت هايى است كه بر تمامى انسان ها وفرد فرد شيعيانش وارد مى شود:
انا غير مهملين لمراعاتكم ولا ناسين لذكركم…
ما در رسيدگى و سرپرستى شما كوتاهى و اهمال نكرده و ياد شما را از خاطر نبردهايم.
احتجاج طبرسى، ج ۲، ص ۵۹۶
24- اصلاح گرى
امام حسين عليه السلام و مهدى عليه السلام هر دو اصلاح گر هستند. امام حسين عليه السلام مى گويد:
انما خرجت لطلب الاصلاح
در مورد حضرت مهدى علیه السلام نيز آمده است:
ليصلح الامة بعد فساده
خداوند به وسيله حضرت مهدى عليه السلام اين امت را پس از آن كه تباه شدهاند، اصلاح مىكند.
بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۸۳ (به نقل از رسول اكرم صلى الله عليه وآله)
25- بيعت نكردن با طاغوت
یکی از ویژگیهای مشترک امام حسین علیه السلام و حضرت امام مهدی علیه السلام این است که این دو امام با ستمگران بیعت نمیکنند. امام حسين عليه السلام مى فرمايد:
لا واللَّه لا اعطيكم اعطاء الذليل ولا افرّ فرار العبيد
نه به خدا قسم دستم را از روى خوارى و ذلّت به شما ندهم و مانند بردگان فرار نمى كنم.
در مورد حضرت مهدی نیز آمده است:
ما منّا احدٌ الاَّ و يقع فى عنقه بيعة لطاغية زمانه الاّ القائم… لئلا يكون لاحد فى عنقه بيعة اذا خرج ذاك التاسع من ولد اخى الحسين
هر كدام از ما (اهل بيت عليهم السلام) در زمان خود بيعت حاكمان وطاغوت هاى زمان را (از روى تقيه) به عهده داريم، مگر قائم… تا هنگامى كه قيام مىكند بر گردنش بيعت حاكمى نباشد او نهمين فرزند برادرم حسين است.
بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۱۳۲ ونيز ر.ك: همان، ص ۱۳۵ وكمال الدين، ص ۴۸۰