2024 March 28 - پنج شنبه 09 فروردين 1403
آیا پیامبر (صلی الله علیه و آله ) در فتح مکه دستور قتل برخی افراد را صادر کرد؟
کد مطلب: ١٣٧٠٦ تاریخ انتشار: ٢٩ مهر ١٤٠٠ - ١٦:٤٩ تعداد بازدید: 8327
پرسش و پاسخ » نبوت
آیا پیامبر (صلی الله علیه و آله ) در فتح مکه دستور قتل برخی افراد را صادر کرد؟

سؤال:

با سلام و خسته نباشید خواهشمندم در خصوص اعلام نام و علت دستور قتل چند نفر از مشرکین در زمان فتح مکه توسط پیامبر اکرم صلي الله علیه و آله علی رغم اعلام عفو عمومی (یوم المرحمه) و بخشش اشخاصی مانند ابوسفیان و هنده جگر خوار و برده حبشی قاتل حمزه سیدالشهداء عموی پیامبر اکرم صلي الله علیه و آله توضیح فرمایید.

پاسخ:

در روز فتح مکه پیامبر صلي الله عليه وآله به همه اهل مکه امان داد و گفت: کسی حق کشتن آن‌ها را ندارد؛ ولی چند نفر را از این عفو عمومی استثناء کرد و در مورد بعضی از آن‌ها فرمود: اگر به پرده کعبه هم آویزان شده بودند، آن‌ها را بکشید.

البته پیامبر صلي الله عليه و‌آله در بعضی موارد، دستور به کشتن بعضی افراد داد؛ ولی بعد که آن‌ها تسلیم شدند یا کسانی وساطت کردند، حضرت این‌ها را بخشیدند و اسلام آن‌ها را نيز پذیرفتند.

در اینجا اسم افرادی که در ابتدا دستور به کشتن آن‌ها داده شده بود، می‌آوریم.

در پایان لیست افرادی که در روایات بیان شد را می‌آوریم:

1. عبدالله بن سعد بن أبي سرح

2. عبدالله بن هلال بن خطل أدرمي

3. فرتني كنيز خواننده ابن خطل

4. قريبه يا ارنب

5. حويرث بن نقيذ بن وهب بن عبد بن قصي

6. مقیس بن صُبابه ليثي یا حبابة یا سبابه

7. ساره يا ام ساره

8. عكرمه بن ابي جهل

9. هبّار بن اسود بن مطلّب بن اسد بن عبدالعزّي

10. هند دختر عتبه بن ربيعه

11. وحشی بن حرب

12. صفوان بن امیه

13. اسلم بن زبعری

14. رباب

15. سهیل بن عمرو

16. نضر بن حارث

17. هِلال بن عبد الله بن عبد مناف

18. كعب بن زهير

19. انس بن زنیم

20. بنانة

21. المزنی (مردي از قبيله مزنيه)

22. خولة

23. أسيد بن إياس بن أبي زنيم

اكنون تفصيل مطلب را از منابع شيعه و اهل سنت ذكر مي‌كنيم:

كتب اهل سنت

در کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم آمده است:

أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم دخل عَامَ الْفَتْحِ وَعَلَى رَأْسِهِ الْمِغْفَرُ فلما نَزَعَهُ جاء رَجُلٌ فقال إِنَّ بن خَطَلٍ مُتَعَلِّقٌ بِأَسْتَارِ الْكَعْبَةِ فقال اقْتُلُوهُ.

صحيح البخاري، ج 2، ص 655 و صحيح مسلم، ج 2، ص 989

رسول خدا صلي الله عليه وآله در سال فتح مكه وارد مكه شد و بر سر ايشان مغفر (چيزي كه در جنگها زير كلاه خود مي‌پوشيدند) بود. وقتي آن را از سر مبارك در آوردند، مردی خدمت ايشان آمد و گفت: ابن خطل به پرده چسبیده است، پیامبر فرمود: او را بکشید.

ابن ابی شیبه در کتاب «مصنف» می‌گوید:

فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم من دخل دار أبي سفيان فهو آمن إلا بن خطل ومقيس بن صبابة الليثي وعبد الله بن سعد بن أبي سرح والقينتين فإن وجدتموهم متعلقين بأستار الكعبة فاقتلوهم

مصنف ابن أبي شيبة، ج 7، ص 398

پیامبر صلي الله عليه وآله فرمود: هر کس وارد خانه ابو سفیان شود، در امان است؛ مگر ابن خطل، مقیس بن صبابة لیثی، عبد الله بن سعد بن أبی سرح و دو کنیز او؛ پس اگر آن‌ها را یافتید که حتی به پرده کعبه هم آویزان بودند، بکشید.

در جای دیگر این کتاب می‌گوید:

لما كان يوم فتح مكة أمن رسول الله صلى الله عليه وسلم الناس إلا أربعة وامرأتين وقال اقتلوهم وإن وجدتموهم متعلقين بأستار الكعبة عكرمة بن أبي جهل وعبد الله بن خطل ومقيس بن صبابة وعبد الله بن سعد بن أبي سرح.

مصنف ابن أبي شيبة، ج 7، ص 404

وقتی روز فتح مکه بود، پیامبر صلي الله عليه وآله به همه مردم امان داد؛ مگر به 4 مرد و دو زن و فرمود: اگر این‌ها به پرده کعبه هم آویزان بودند، آن‌ها را بکشید که آن‌ها عکرمة بن أبی جهل و عبد الله بن خطل و مقیس بن صبابه و عبد الله بن سعد بن أبی سرح بودند.

در کتاب طبقات ابن سعد آمده است:

أن رسول الله صلى الله عليه وسلم أمر بقتل بن أبي سرح يوم الفتح وفرتنا وابن الزبعرى وابن خطل فأتاه أبو برزة وهو متعلق بأستار الكعبة فبقر بطنه.

الطبقات الكبرى، ج 2، ص 141

رسول خدا صلي الله عليه وآله در روز فتح مکه دستور دادند که این افراد کشته شوند: ابن أبی سرح، فرتنا، ابن زبعری، ابن خطل.

در جای دیگر این کتاب آمده است:

سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يعني يوم فتح مكة يقول الناس آمنون كلهم غير عبد الله بن خطل وبنانة الفاسقة.

الطبقات الكبرى، ج 4، ص 299

در روز فتح مکه از پیامبر صلي الله عليه وآله شنیدم، همه مردم در امان هستند غیر از ابن خطل و بنانة.

در جای دیگر می‌گوید:

أبو برزة الأسلمي .... وشهد مع رسول الله صلى الله عليه وسلم فتح مكة وقتل عبد العزى بن خطل وهو متعلق بأستار الكعبة.

الطبقات الكبرى، ج 7، ص 366

ابو برزه اسلمي ... در فتح مكه همراه رسول خدا صلي الله عليه وآله بود و عبد العزی بن خطل را در حالی که به پرده کعبه آویزان بود، کشت.

البته این شخص همان ابن خطل سابق است که اسم او را گاهی عبد الله بن خطل و گاهی عبد العزی بن خطل نام برده‌اند؛ چون این شخص ابتدا کافر بود و بعد مسلمان شد و بعد مرتد شد و در خلال اين مسلمان شدن و ارتداد لابد اسمش هم تغيير يافته بود.

باز در جای دیگر این کتاب آمده است:

عبد الله بن سعد بن أبي سرح. ... فأهدر رسول الله صلى الله عليه وسلم دمه يوم الفتح... وولاه عثمان بن عفان مصر بعد عمرو بن العاص.

الطبقات الكبرى، ج 7، ص 496

عبد الله بن سعد بن أبی سرح ... پیامبر صلي الله علیه و آله، خونش را در روز فتح مکه هدر اعلام کرد و بعد عثمان در زمان خلافت خود او را بعد از عمرو بن عاص والی مصر قرار داد.

در کتاب فتح الباری آمده است:

أنه صلى الله عليه وسلم قال أربعة لا اؤمنهم لا في حل ولا حرم الحويرث بن نقيد بالنون والقاف مصغر وهلال بن خطل ومقيس بن صبابة وعبد الله بن أبي سرح.

فتح الباري، ج 4، ص 60

پیامبر فرمود: به 4 نفر امان نمی‌دهم؛‌ چه در داخل حرم باشند و چه خارج از حرم باشند که عبارتند از: حویرث بن نقید و هلال بن خطل و مقیس بن صبابة و عبد الله بن أبی سرح.

در صفحه بعد می‌گوید:

قال مولى بن عباس بعث رسول الله رجلا من الأنصار ورجلا من مزينة وبن خطل وقال اطيعا الأنصاري حتى ترجعا فقتل بن خطل الأنصاري وهرب المزني وكان ممن اهدر النبي صلى الله عليه وسلم دمه يوم الفتح

ومن النفر الذين كان اهدر دمهم النبي صلى الله عليه وسلم قبل الفتح غير من تقدم ذكره هبار بن الأسود وعكرمة بن أبي جهل وكعب بن زهير ووحشي بن حرب وأسيد بن إياس بن أبي زنيم وقينتا بن خطل وهند بنت عتبة

فتح الباري، ج 4، ص 61

غلام ابن عباس مي‌گويد: رسول خدا صلي الله عليه و‌آله مردي از انصار را همراه مردي از قبيله «مزينه» و ابن خطل فرستاد و فرمود: از مرد انصاري اطاعت كنيد تا اين كه برگريد. ابن خطل، مرد انصاري را كشت و مزنی فرار كرد، او از کسانی بود که پیامبر خونش را در یوم الفتح هدر اعلام کرد.

از جمله افرادي كه رسول خدا صلي الله عليه وآله قبل از فتح خون آنها را هدر اعلام كرد، غير آن كساني كه ذكر شد،‌هبار بن اسود، عكرمه، كعب بن زهير، وحشي بن حرب، اسيد بن اياس ابن ابي زنيم و دو كنيز ابن خطل و هند بن عتبه.

در کتاب تاریخ مدینة دمشق می‌گوید:

فلما كان يوم الفتح قال النبي صلى الله عليه وسلم إن وجدتم مقيس بن صبابة الليثي وعبد الله بن خطل وعبد الله بن أبي سرح وخولة والرباب متعلقين بأستار الكعبة فاضربوا أعناقهم

تاريخ مدينة دمشق، ج 59، ص 68

وقتی که روز فتح مکه بود، پیامبر صلي الله علیه و آله فرمود: اگر مقیس بن صبابة لیثی و عبد الله بن خطل و عبد الله بن أبی سرح و خولة و رباب را یافتید که حتی به پرده کعبه آویزان بودند، گردن آن‌ها را بزنید.

در کتاب الحاوی الکبیر می‌گوید:

وأما النضر بن الحارث فإن النبي أمر بقتله حين أسر فقتل

الحاوي الكبير، ج 8، ص 409

وقتی که در فتح مکه نضر بن حارث اسیر شد، پیامبر دستور به قتل او داد.

در جای دیگر این کتاب هم می‌گوید:

ومن أغلق بابه فهو آمن واستثنى قتل سنة رجال وأربع نسوة وقال يقتلون وإن تعلقوا بأستار الكعبة فالرجال عكرمة بن أبي جهل وهبار بن الأسود وعبد الله بن سعد بن أبي سرح ومقيس بن صبابة وحويرث بن نقيذ وعبد الله بن خطل والنسوة هند بنت عتبة وسارة مولاة عمرو بن هاشم وقينتا بنت خطل وفرتنى وقريبة

الحاوي الكبير، ج 14، ص 65

پیامبر صلي الله علیه و آله فرمود: هر کس در خانه‌اش را ببندد و در خانه بماند در أمان است و بعد پیامبر قتل 6 مرد و 4 زن را استثناء کرد و فرمود: این‌ها را بکشید اگرچه به پرده کعبه آویزان شده بودند، مردها عکرمه بن ابی جهل و هبار بن اسود و عبد الله بن سعد بن ابی سرح و مقیس بن صبابه و حویرث بن نقیذ و عبد الله بن خطل بودند و زن‌ها هند بنت عتبه و ساره و فرتنی و قریبه بودند.

در کتاب الاشتقاق آمده است:

هِلال بن عبد الله بن عبد مناف وقد مر تفسيره قُتِل يومَ الفتح كافراً وهو صاحب القيْنَتَين اللتين كانتا تغنِّيان بهجاء النبي صلى الله عليه وسلم وارتدَّ فأهدرَ النبي صلى الله عليه وسلم دمَه يوم الفتح

الإشتقاق، ج 1، ص 106

هلال بن عبد الله بن عبد مناف که قبلا در مورد ایشان توضیح دادیم، در روز فتح مکه در حالی که کافر بود کشته شد، این شخص 2 زن آوازه خوان داشت که اشعاری می‌خواندند که در آن پیامبر را مسخره می‌کردند و این شخص ابتدا مسلمان بود و بعد مرتد شد و پیامبر در روز فتح خونش را هدر اعلام کرد.

در کتاب امتاع الاسماع آمده است:

وقتلت أرنب أو قيربة... وأمر عليه السلام بقتل وحشي

إمتاع الأسماع، المقريزي، ج 1، ص 398 ـ 400

در جریان فتح مکه أرنب يا قیربة کشته شدند و پیامبر دستور به قتل وحشی داد.

در کتاب معرفة السنن و الآثار آمده است:

أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال يوم فتح مكة وهو ببطن مر من ألقى السلاح فهو آمن ومن دخل داره فهو آمن قال الشافعي فدخل مكة رسول الله صلى الله عليه وسلم وقد قال لهم ما قال فلم ينازعه أحد إلا عكرمة بن أبي جهل وصفوان بن أمية وسهيل بن عمرو فإنهم نازعوه وهربوا

معرفة السنن والآثار، ج 7، ص 69

پیامبر صلي الله علیه و آله روز فتح مکه فرمودند: هر کسی که سلاح خود را به زمین بگذارد و هر کسی که به خانه خودش برود در امان است، شافعی گفت: پیامبر صلي الله علیه و آله داخل مکه شد و همین حرف را تکرار کرد؛ پس هیچ کس با پیامبر صلي الله علیه و آله نجنگید؛ مگر عکرمة بن أبی جهل و صفوان بن أمیة و سهیل بن عمرو که این‌ها با پیامبر صل الله علیه و آله جنگیدند و بعد فرار کردند.

طبق نص روایت پیامبر فرمود: هر کسی که سلاح خود را زمین بگذارد و نجنگید در امان است و از آنجایی که عکرمة بن أبی جهل و صفوان بن أمیه و سهیل بن عمرو صلاح خود را زمین نگذاشتند و با پیامبر به جنگ پرداختند؛ پس در امان نبودند و خون‌شان هدر بود.

در کتاب شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید معتزلی آمده است:

وقد كانت خزاعة قالت أيضاً لرسول الله صلى الله عليه وسلم إن أنس بن زنيم هجاك فهدر رسول الله صلى الله عليه وسلم دمه فلما فتح مكة هرب والتحق بالجبال

شرح نهج البلاغة، ج 17، ص 164 و الإصابة في تمييز الصحابة، ج 4، ص 631

خزاعه به پیامبر صلي الله علیه و آله گفت: أنس بن زنیم شما را مسخره کرده است؛ پس پیامبر صلي الله علیه و آله خون او را هدر اعلام کرد؛‌ پس وقتی که مکه فتح شد، أنس بن زنیم فرار کرد و به کوه پناه برد.

در کتب شیعه:

در كتب شيعه نيز اسامي كه ذكر شد، بيان شده است كه برخي از آنها را ذكر مي‌كنيم:

در کتاب معانی الاخبار شیخ صدوق آمده است:

فقال النبي صلى الله عليه وآله من وجد عبد الله بن سعد بن أبي سرح ولو كان متعلقا بأستار الكعبة فليقتله.

معاني الأخبار، الشيخ الصدوق، ص 347

پیامبر صلي الله علیه و آله فرمود: هر کس عبد الله بن سعد را پیدا کرد؛ اگرچه به پرده کعبه آویزان بود او را بکشد.

در کتاب شرح اصول کافی محمد صالح مازندرانی آمده است:

ابن أبي سرح اسمه عبد الله بن سعد بن أبي سرح الأموي الذي كان عثمان استعمله على مصر لقرابته مع أنه كان في عهد الشيخين مطروداً وهو ممن كان رسول الله صلى الله عليه وآله يوم فتح مكّة هدر دمه

شرح أصول الكافي، مولي محمد صالح المازندراني، ج 12، ص 265

عبد الله بن سعد بن أبی سرح کسی است که عثمان در مصر از او استفاده کرد و او را والی مصر قرار داد؛ در حالی که در دوران ابوبکر و عمر این شخص مطرود بود و کسی بود که پیامبر صلي الله علیه و آله در روز فتح مکه خون او را هدر اعلام کرد.

در کتاب بحار الانوار آمده است:

وأمر هم رسول الله صلى الله عليه وآله جميعا أن يكفوا أيديهم ولا يقاتلوا إلا من قاتلهم وأمرهم بقتل أربعة نفر عبد الله بن سعد بن أبي سرح والحويرث بن نفيل و ابن خطل ومقيس بن صبابة وأمرهم بقتل قينتين كانتا تغنيان بهجاء رسول الله صلى الله عليه وآله وقال اقتلوهم وإن وجدتموهم وإن وجدتموهم متعلقين بأستار الكعبة

بحار الأنوار، العلامة المجلسي، ج 21، ص 105

پیامبر صلي الله علیه و آله دستور دادند که همه از جنگ و خون ریزی دست بکشند و با کسی به جنگ نپردازند؛ مگر با کسانی که به آن‌ها به جنگ بپردازند و پیامبر صلي الله علیه و آله دستور دادند که 4 نفر را به قتل برسانند که آن‌ها عبارتند از: عبد الله بن سعد بن أبی سرح و حویرث بن نفیل و ابن خطل و مقیس بن صبابة و همچنین پیامبر دستور به قتل دو کنیزی که در اشعاری در تمسخر پیامبر می‌خواندند دادند و فرمودند: اگر آن‌ها را پیدا کردید بکشید؛‌ اگرچه به پرده کعبه آویزان شده بودند.

در جای دیگر این کتاب آمده است:

أمر رسول الله صلى الله عليه وآله بقتل عبد الله بن أبي سرح وإن وجد في جوف البيت وبقتل عبد الله بن خطل وقتل مقيس بن صبابة وبقتل قرسا وأم سارة.

بحار الأنوار، العلامة المجلسي، ج 21، ص 111

پیامبر صلي الله علیه و آله دستور دادند که عبد الله بن أبی سرح کشته شود؛‌ اگر چه در داخل کعبه باشد و همچنین دستور قتل عبد الله بن خطل و مقیس بن صبابة و قرسا و ام ساره را هم صادر کردند.

در کتاب تفسیر مجمع البیان آمده است:

لما كان يوم فتح مكة أمن رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم الناس إلا أربعة نفر قال اقتلوهم وإن وجدتموهم متعلقين بأستار الكعبة عكرمة بن أبي جهل وعبد الله بن أخطل وقيس بن صبابة وعبد الله بن سعد بن أبي سرح.

تفسير مجمع البيان، الشيخ الطبرسي، ج 8، ص 95

وقتی روز فتح مکه بود، پیامبر صلي الله علیه و آله به همه مردم امان داد مگر به 4 نفر که فرمود: این‌ها را بکشید؛ اگرچه به پرده کعبه آویزان بودند که آن‌ها عبارتند از: عکرمة بن أبی جهل و عبد الله بن أخطل و قیس بن صبابة و عبد الله بن سعد بن أبی سرح.

*موفق باشيد

گروه پاسخ به شبهات

مؤسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف)



مطالب مرتبط:
آیا حدیث غدیر به خاطر ماجرای جیش یمن از سوی پیامبر صلی الله علیه و آله صادر گردید؟آيا ائمه طاهرين علیهم السلام به پيامبر صل الله علیه و آله توسل كرده اند؟ آيا علماي اهل سنت بر جواز جشن ولادت پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله) فتوا داده اند؟آيا در قرآن آيه اي در خصوص امامت امامان بعد از حضرت پيامبر آمده است ؟
Share
1 | رضا | | ١١:٤٤ - ٣٠ آبان ١٤٠٠ |
باسلام واحترام
ببخشید این متن ذیل در کدام منبع اهل سنت است

در قضیه حدیبیه، پیامبر (صلي الله عليه و آله) ویارانش به قصد زیارت خانه خدا رهسپار مکه شدند اما مشرکان قریش راه را بر ایشان و یارانش بستند قرار شد نماینده‏ ای از سوی پیامبر(صلي الله عليه و آله) نزد سران قریش رفته و با آنان در این مورد رایزنی کند که حضرت برای جنگ نیامده بلکه قصد او زیارت خانه خداست.
بنا شد کسی برود که خونی از قریش در جنگها نریخته باشد با این شرط عمربن خطاب از همه مناسبتربود حضرت، عمربن خطاب را خواست و به او دستور داد نزد قریش رفته و پیغام او را به آنها برساند اما عمربه صراحت از دستور پیامبر(صلي الله عليه و آله) سرپیچی نمود و گفت:«‏ای رسول خدا، از قریش برجانم می‏ترسم در مکه از قبیله بنی عَدِی ( قبیله عمر) کسی وجود ندارد که از من دفاع کند» و به همین خاطر تن به رفتن نداد.

با تشکر

پاسخ:
با سلام
دعا النبي صلى الله عليه وسلم عمر بن الخطاب ليبعثه إلى مكة فيبلغ عنه أشراف قريش ما جاء له فقال يا رسول الله إني أخاف قريشا على نفسي وليس بمكة من بنى عدى ابن كعب أحد يمنعني وقد عرفت قريش عداوتي إياها وغلظتي عليها ولكني أدلك على رجل هو أعز بها منى
تاريخ الطبري - محمد بن جرير الطبري - ج 2 ص 278
موفق و موید باشید
گروه پاسخ به شبهات
موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
2 | ناصر | Germany - Bad Muenstereifel | ١٣:٥٧ - ٠٧ آذر ١٤٠٠ |
سلام علیکم
متن ذیل آیا در منابع اهل سنت است ؟
در قضیه صلح حدیبیه
بنا شد کسی برود که خونی از قریش در جنگها نریخته باشد با این شرط عمربن خطاب از همه مناسبتربود حضرت، عمربن خطاب را خواست و به او دستور داد نزد قریش رفته و پیغام او را به آنها برساند

پاسخ:
با سلام
این مطلب آمده است؛ اما در ادامه آن هم آمده است که عمر از انجام این کار سرپیچی کرد و آن را انجام نداد.
دعا النبي صلى الله عليه وسلم عمر بن الخطاب ليبعثه إلى مكة فيبلغ عنه أشراف قريش ما جاء له فقال يا رسول الله إني أخاف قريشا على نفسي وليس بمكة من بنى عدى ابن كعب أحد يمنعني وقد عرفت قريش عداوتي إياها وغلظتي عليها ولكني أدلك على رجل هو أعز بها منى عثمان بن عفان
تاريخ الطبري - محمد بن جرير الطبري - ج 2 ص 278
مسند أحمد - الإمام أحمد بن حنبل - ج 4 ص 324
موفق و موید باشید
گروه پاسخ به شبهات
موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)
   
* نام:
* پست الکترونیکی:
* متن نظر :
  

آخرین مطالب
پربحث ترین ها
پربازدیدترین ها