درس خارج فقه آیت الله حسینی قزوینی (دام عزه) – سال بیستم

 (جلسه پنجاهم - 19 10 1402)

موضوع:  اهل بیت علیهم السلام، اسماء الله و مظهر تمام صفات الهی

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِه‏ مُحَمَّد وَ عَجِّلْ فَرَجَهُم‏ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيم‏، بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ وَبِهِ نَسْتَعين وَهُوَ خَيرُ نَاصِرٍ وَ مُعِينْ الْحَمْدُلِلَّه ‏وَ الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ وَعلَیٰ آلِهِ آل الله لَا سِيَّمَا علَیٰ مَوْلانَا بَقِيَّةَ اللَّه‏ وَ الّلعنُ الدّائمُ‏ علَیٰ أَعْدائِهِمْ أعداءَ الله إلىٰ يَوم لِقَاءَ اللّه‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّه. وَ أُفَوِّضُ أَمْري إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصيرٌ بِالْعِباد حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكيل‏ نِعْمَ الْمَوْلى‏ وَ نِعْمَ النَّصير

سلام علیکم ورحمت الله در خدمت دوستان هستیم

خیلی باید مراقب خودمان باشیم از خدای عالم بخواهیم که ما را ثابت قدم بدارد. مخصوصاً زیارت آل یاسین را دوستان تلاش کنند در عمرشان در حد نماز واجب بر خودشان واجب کنند و بخوانند.

 مخصوصاً به این بخش دعای بعد زیارت دقت کنند:

«اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ نَبِيِّ رَحْمَتِكَ وَ كَلِمَةِ نُورِكَ وَ أَنْ تَمْلَأَ قَلْبِي نُورَ الْيَقِينِ وَ صَدْرِي نُورَ الْإِيمَانِ وَ فِكْرِي نُورَ الثَّبَاتِ وَ عَزْمِي نُورَ الْعِلْمِ وَ قُوَّتِي نُورَ الْعَمَلِ وَ لِسَانِي نُورَ الصِّدْقِ وَ دِينِي نُورَ الْبَصَائِرِ مِنْ عِنْدِكَ وَ بَصَرِي نُورَ الضِّيَاءِ وَ سَمْعِي نُورَ وَعْيِ الْحِكْمَةِ وَ مَوَدَّتِي نُورَ الْمُوَالاةِ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ (علیهم السلام)»

الإحتجاج علی أهل اللجاج؛ نویسنده: طبرسی، احمد بن علی، ناشر: نشر مرتضی، محقق / مصحح: خرسان، محمد باقر،ج2، ص494

دعایی با مضامین خیلی عالی است.

من همیشه در جلسات بزرگان اعتراض کردم که ما نسبت به امام (رضوان الله تعالی علیه) فقط از بُعد سیاسی نگاه کردیم. ایشان کارهای سیاسی کرده است با رژیم مخالفت کرده و حکومتی را از بین برده و یک حکومت اسلامی تأسیس کرده است. ولی آن چه که مهم تر از این است مبانی معرفتی حضرت امام است که معمولاً‌ به طور کلی مغفولٌ عنه قرار گرفته است.

جمله ای از مقام معظم است می گوید من از امام سوال کردم شما از کدام یک از دعاها و مناجات بیشتر لذت می برید؟ ایشان فرمودند با دو تا دعا. یکی دعای کمیل و دیگری مناجات شعبانیه. بعد تعبیر مقام معظم رهبری یا امام است می گوید آن چه که توانست امام را در عرصه سیاسی به این شکل بالا بیاورد آن بُعد معنوی و معرفتی امام بوده است.

انسان وقتی شرح دعای سحر مرحوم امام یا کتاب چهل حدیث ایشان را می خواند، احساس می کند این موجود از دنیای دیگری است و اصلاً در این دنیای ماده زندگی نمی کند. نگاهش به تمام عوالم یک نگاه خیلی عجیبی است.

لذا باید روی مبانی معرفتی امام بیشتر کار کنیم ببینیم چه عواملی باعث شد که بعد از 1400 سال این چنین مسائلی پیش آمد.

 دیشب کلیپی از شبکه کلمه از (عقیل بی عقل) عبارت چند هفته قبل رهبری را نقد می کرد که گفتند: بیست سال قبل این جا با چند تا از فرماندهان جلسه ای داشتیم. نماز خواندم صحبت خیلی پر حرارتی کردم خیلی اثر گذاشت خدا بود که حرف می زد از زبان من جاری می شد. چنین تعبیری دارد.

هاشمی (عقیل بی عقل) گفت: «ببینید ایشان دارد ادعای خدایی می کند! از این بالاتر؟! این آدم جاهل نیست آدم مجتهد است دارد چنین می کند. خدا از زبان من حرف می زند»

در پاسخ باید گفت:

در چند جای بخاری دارد که:

«وما يَزَالُ عَبْدِي يَتَقَرَّبُ إلي بِالنَّوَافِلِ حتى أُحِبَّهُ فإذا أَحْبَبْتُهُ كنت سَمْعَهُ الذي يَسْمَعُ بِهِ وَبَصَرَهُ الذي يُبْصِرُ بِهِ وَيَدَهُ التي يَبْطِشُ بها وَرِجْلَهُ التي يَمْشِي بها وَإِنْ سَأَلَنِي لَأُعْطِيَنَّهُ وَلَئِنْ اسْتَعَاذَنِي لَأُعِيذَنَّهُ وما تَرَدَّدْتُ عن شَيْءٍ أنا فَاعِلُهُ تَرَدُّدِي عن نَفْسِ الْمُؤْمِنِ يَكْرَهُ الْمَوْتَ وأنا أَكْرَهُ مَسَاءَتَهُ»

الجامع الصحيح المختصر؛ اسم المؤلف: محمد بن إسماعيل أبو عبدالله البخاري الجعفي الوفاة: 256، دار النشر: دار ابن كثير , اليمامة - بيروت - 1407 - 1987، الطبعة: الثالثة، تحقيق: د. مصطفى ديب البغا، ج5، ص2384، 6137

این متن صحیح بخاری شما است.

بروید بخوانید این را ابن تیمیه هم می گوید انسان می تواند از نظر ریاضت به یک جایی برسد که زبان او، زبان خدایی بشود. دست او دست خدایی بشود ما هم داریم در کافی با سند صحیح این روایت را نقل کرده است.

«مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى وَ أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ حَمَّادِ بْنِ بَشِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه واله وسلم) قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ أَهَانَ لِي وَلِيّاً فَقَدْ أَرْصَدَ لِمُحَارَبَتِي وَ مَا تَقَرَّبَ إِلَيَّ عَبْدٌ بِشَيْ‏ءٍ أَحَبَّ إِلَيَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَيَتَقَرَّبُ إِلَيَّ بِالنَّافِلَةِ حَتَّى أُحِبَّهُ فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ كُنْتُ سَمْعَهُ الَّذِي يَسْمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ الَّذِي يُبْصِرُ بِهِ وَ لِسَانَهُ الَّذِي يَنْطِقُ بِهِ وَ يَدَهُ الَّتِي يَبْطِشُ بِهَا إِنْ دَعَانِي أَجَبْتُهُ وَ إِنْ سَأَلَنِي أَعْطَيْتُهُ وَ مَا تَرَدَّدْتُ عَنْ شَيْ‏ءٍ أَنَا فَاعِلُهُ كَتَرَدُّدِي عَنْ مَوْتِ الْمُؤْمِنِ يَكْرَهُ الْمَوْتَ وَ أَكْرَهُ مَسَاءَتَه‏»

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج2، ص352، بَابُ مَنْ آذَى الْمُسْلِمِينَ وَ احْتَقَرَهُم‏، ح7

در هر صورت...

ما در عرصه فرهنگی باید خیلی دقت کنیم در این عرصه هر قدمی ما برداریم یقین داشته باشیم که مرضی حضرت ولی عصر ارواحنا فداه است. کوتاه هم بیاییم یعنی اگر بنده بتوانم در فضای مجازی دو شبهه جواب بدهم ولی جواب ندهم قطعاً پیش حضرت ولی عصر ارواحنا فداه شرمنده هستم. حضرت ولی عصر ارواحنا فداه به سادگی از کنار این رد نخواهند شد.

قضیه ای در کتاب محضر لاهوتیان و نیز کتاب پرواز روح که کتاب خوبی است، نقل شده  و برای من خیلی جالب بود . حاج ملا آقا جان در راه سفر کربلا، خیلی ژولیده، حالت اضطرار، التجاء و حالت بی تابی داشت به جایی رسیدند یک چوپانی سلام کرد و به آقای ملا آقا جان زنجانی گفت چه شده؟ ایشان گفت: برای زیارت امام حسین می رویم عاشق امام حسین هستیم. گفت به این اندازه معرفت داری سلام بدهی جواب سلامت را بشنوی؟!

ملا آقا جان سرش را پایین انداخت. گفت شما چطور؟ گفت من هر وقت سلام می دهم جواب را کاملاً می شنوم. گفت سلام بده سلام داد صدای جواب سلامش را همه شنیدند. بعد به حاج ملا آقا جان گفت حالا تو سلام بده! ایشان سه چهار بار سلام داد گفت جواب آمد جواب خیلی ضعیف و کوتاه بعضی وقت ها یک چوپان یا یک کشاورز در گوشه ای به جاهایی می رسد، که خواص نمی رسند.

آقای کسائی می گفت در مدرسه طالبیه تبریز خادمی داشتیم آدم خیلی متواضعی بود. لباس طلبه ها را به اصرار می گرفت می شست، خشک می کرد و تحویل می داد حجره ها را تمیز می کرد، یا ظرفی چیزی بود به اصرار از طلبه ها می گرفت می برد می شست. یک شب قبل از اذان صبح بیدار شدم وضو بگیرم دیدم اتاقی که ایشان هستند نور خیلی شدیدی از آن دیده می شود نزدیک آمدم جرأت نکردم داخل بروم. رفتم وضو گرفتم برگشتم دیدم این نور نیست در زدم داخل رفتم گفتم فلانی همچنین چیزی دیدم.

 گفت حضرت (ولی عصر ارواحنا فداه) تشریف ‌آورده بودند به من فرمودند یکی از آن ده - دوازده نفری که با من هستند از دنیا رفته است می خواهیم شما را به جای یکی از آن ها ببریم. من خشکم زد منتظر تحولات و ... بودم درسم را کنار گذاشتم فقط مراقب بودم امروز چه اتفاقی می خواهد بیافتد؟

دیدم ایشان ساعت هشت - نُه لباس هایش را شست به حمام رفت و کارهایش را انجام داد، نزدیک های ظهر بود گفت چشم از ایشان برنمی داشتم یک دفعه دیدم ایشان نیست هر چه گشتم صدایش کردم از دوستان سوال کردم گفتم از ایشان اطلاعی دارید گفتند نه. ببینید یک خادم به جایی می رسد که تصورش هم برای ما امکان پذیر نیست.

 

در رابطه با جایگاه ائمه (علیهم السلام) در بحث مورد نظر ما مرحوم ملا صالح مازندرانی می گوید:

(مَنْ يطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَمَنْ تَوَلَّى فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيهِمْ حَفِيظًا)

کسی که از پيامبر اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده؛ و کسی که سر باز زند، تو را نگهبان (و مراقب) او نفرستاديم (و در برابر او، مسؤول نيستی).

سوره نساء (4): آیه 80

ایشان به صراحت می گوید اراده نبی مکرم و اراده ائمه علیهم السلام مساوی با ارادة الله است. ارادة الله مساوی با اراده این ها است.

در رابطه با اراده الهی با اراده اهل بیت در زیارت جامعه کبیره است

«وَ بِكُمْ فَتَحَ اللَّهُ وَ بِكُمْ يَخْتِمُ اللَّهُ وَ بِكُمْ يَمْحُو مَا يَشَاءُ وَ بِكُمْ يُثْبِتُ وَ بِكُمْ يَفُكُّ الذُّلَّ مِنْ رِقَابِنَا وَ بِكُمْ يُدْرِكُ اللَّهُ تِرَةَ كُلِّ مُؤْمِنٍ يُطْلَبُ بِهَا وَ بِكُمْ تُنْبِتُ الْأَرْضُ أَشْجَارَهَا وَ بِكُمْ تُخْرِجُ الْأَشْجَارُ أَثْمَارَهَا وَ بِكُمْ تُنْزِلُ السَّمَاءُ قَطْرَهَا وَ رِزْقَهَا وَ بِكُمْ يَكْشِفُ اللَّهُ الْكَرْبَ وَ بِكُمْ يُنَزِّلُ اللَّهُ الْغَيْثَ وَ بِكُمْ تَسِيخُ الْأَرْضُ الَّتِي تَحْمِلُ أَبْدَانَكُمْ وَ تَسْتَقِرُّ جِبَالُهَا عَنْ مَرَاسِيهَا إِرَادَةُ الرَّبِّ فِي مَقَادِيرِ أُمُورِهِ تَهْبِطُ إِلَيْكُمْ وَ تَصْدُرُ مِنْ بُيُوتِكُم‏»

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج4، ص577، بَابُ زِيَارَةِ قَبْرِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ (علیه السلام)، ح2

«بِكُمْ فَتَحَ اللَّهُ» می خواهد چه بگوید؟ «وَ بِكُمْ يَخْتِم‏» چه است؟ «وَ بِكُمْ يُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَ بِكُمْ يُمْسِكُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ» از نظر سند هم جامعه کبیره مشخص است که مرحوم مجلسی می گوید:

«أصح الزیارات سنداً، اعمّها مورداً، أفصحها لفظاً، أبلغها معناً وأعلاها شأنا»

بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بيروت)؛ نویسنده: مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، ناشر: دار إحياء التراث العربي، محقق/ مصحح: جمعی از محققان، ج99، ص 145

پدر ایشان در روضة المتقین می گوید:

«و أنها أكمل الزيارات و أحسنها»

روضة المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه (ط - القديمة)؛ مجلسى، محمدتقى بن مقصود على، محقق/ مصحح: موسوى كرمانى، حسين و اشتهاردى على پناه‏، ناشر: مؤسسه فرهنگى اسلامى كوشانبور، ج5، 425

شیخ حر عاملی به همین شکل، مرحوم شبّر:

«وأن الزيارة الجامعة الكبيرة من أعظم تلك الزيارات شأنا وأعلاها مكانة وأن فصاحة ألفاظها وبلاغة مضامينها تنادي بصدورها عن ينابيع الوحي»

الأنوار اللامعة في شرح الزيارة الجامعة (شرح آل كاشف الغطاء)؛  نويسنده : السيد عبد الله الشبر( وفات : 1220)، ناشر: مؤسسة الوفاء - بيروت – لبنان: 1403 - 1983 م، ص29

 

در زیارت مطلقه امام حسین در مفاتیح بخش زیارات مطلقه اولین زیارت است. این را من از کافی می آورم کافی، تهذیب، من لا یحضر، کامل الزیارات همه آوردند مرحوم شیخ صدوق هم می گوید:

«أَصَحُّ الزِّيَارَاتِ عِنْدِي مِنْ طَرِيقِ الرِّوَايَةِ وَ فِيهَا بَلَاغٌ وَ كِفَايَةٌ.»

من لا يحضره الفقيه؛ نویسنده: ابن بابويه، محمد بن على، ناشر: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم مصحح: غفاری، علی اكبر، ج2، ص598

«بِكُمْ فَتَحَ اللَّهُ وَ بِكُمْ يَخْتِمُ وَ بِكُمْ يَمْحُوا اللَّهُ ما يَشاءُ وَ بِكُمْ يُثْبِتُ وَ بِكُمْ تُنْبِتُ الْأَرْضُ‏ أَشْجَارَهَا وَ بِكُمْ تُخْرِجُ الْأَرْضُ [الْأَشْجَارُ] أَثْمَارَهَا وَ بِكُمْ تُنْزِلُ السَّمَاءُ قَطْرَهَا»

تا آنجا که می فرماید:

 إِرَادَةُ الرَّبِّ فِي مَقَادِيرِ أُمُورِهِ تَهْبِطُ إِلَيْكُم‏ وَ تَصْدُرُ مِنْ بُيُوتِكُم‏»

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج4، ص577، بَابُ زِيَارَةِ قَبْرِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ (علیه السلام)، ح2

این چه است؟ مرحوم امام (رضوان الله تعالی علیه) در تمام آثارش دارد که اراده خدای عالم تجلی اش در اراده سلسله جلیله احمدیین است. اراده این ها مظهر اراده الله است.

 مرحوم شیخ صدوق می گوید: «لأنها أَصَحُّ الزِّيَارَاتِ عِنْدِي مِنْ طَرِيقِ الرِّوَايَةِ وَ فِيهَا بَلَاغٌ وَ كِفَايَةٌ.» شیخ صدوق که خیلی روی مسائل رجالی وسواس دارد، می گوید این صحیح ترین زیارات است.

 روایات متعدد در تفسیر قمی داریم:

«إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قُلُوبَ الْأَئِمَّةِ مَوْرِداً لِإِرَادَتِهِ»

تفسير القمي؛ قمى، على بن ابراهيم، محقق/ مصحح: : موسوى جزائرى، طيّب‏، ناشر: دار الكتاب، ج2، ص409

در بصائر الدرجات هم همین تعبیر از امام هادی (سلام الله علیه) آمده است:

«إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قُلُوبَ الْأَئِمَّةِ مَوْرِداً لِإِرَادَتِهِ»

بصائر الدرجات في فضائل آل محمّد صلّى الله عليهم؛ نویسنده: صفار، محمد بن حسن، مصحح: كوچه باغى، محسن بن عباسعلى‏، ناشر: مكتبة آية الله المرعشي النجفي‏، ج1، ص517

در کتاب محتضر حلی این تعبیر است:

«انّ الإمام وكر لإرادة الله»

المحتضر؛ نويسنده: حسن بن سليمان الحلي (وفات: ق 9)، تحقيق: سيد علي أشرف، ناشر: انتشارات المكتبة الحيدرية، 1424- 1382، ص227

آشیانه نزول ارادة الله است. در تفسیر فرات

در تفسیر فرات کوفی:

«إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قَلْبَ وَلِيِّهِ وَكْرَ الْإِرَادَةِ»

تفسير فرات الكوفي؛ نویسنده: كوفى، فرات بن ابراهيم، محقق/ مصحح: كاظم، محمد،  ناشر: مؤسسة الطبع و النشر في وزارة الإرشاد الإسلامي، ص 529

در کافی شریف است -که امام به این روایت شاید بگویم در آثارش بیش سی، چهل مورد استدلال می کند یعنی نقل مجلس قلم امام این روایت است-:

«خَلَقَ اللَّهُ الْمَشِيئَةَ بِنَفْسِهَا ثُمَّ خَلَقَ الْأَشْيَاءَ بِالْمَشِيئَةِ.»

الكافي (ط - الإسلامية)؛ نویسنده: كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق، محقق/ مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، ناشر: دار الكتب الاسلامیة، ج1، ص110، بَابُ الْإِرَادَةِ أَنَّهَا مِنْ صِفَاتِ الْفِعْلِ وَ سَائِرِ صِفَاتِ الْفِعْل‏، ح4

خدای عالم مشیت را مستقیم آفرید تمام عالم هستی به مشیت؛ امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «نحنُ مشیئةُ الله» یا در غیب شیخ طوسی، صفحه 247 از حضرت ولی عصر ارواحنا فداه:

«قُلُوبُنَا أَوْعِيَةٌ لِمَشِيَّةِ اللَّه‏»

الغيبة (للطوسي)/ كتاب الغيبة للحجة؛ نویسنده: طوسى، محمد بن الحسن، ناشر: دار المعارف الإسلامية، محقق/ مصحح: تهرانى، عباد الله و ناصح، على احمد، ص247

بحار، 52- 51 و کتاب های دیگر.

 در نهج البلاغه در نامه حضرت امیر به معاویه دارد:

«فَإِنَّا صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ النَّاسُ بَعْدُ صَنَائِعُ لَنَا»

نهج البلاغة (للصبحي صالح)؛ نویسنده: شريف الرضى، محمد بن حسين، ناشر: هجرت، محقق/ مصحح: فیض الاسلام، ص385

چه می خواهد بگوید؟ «صَنَائِعُ لَنَا» یعنی این ها دست پرورده ما هستند؟

در توقیع حضرت دارد:

«نَحْنُ صَنَائِعُ رَبِّنَا وَ الْخَلْقُ بَعْدُ صَنَائِعُنَا»

الغيبة (للطوسي)/ كتاب الغيبة للحجة؛ نویسنده: طوسى، محمد بن الحسن، ناشر: دار المعارف الإسلامية، محقق/ مصحح: تهرانى، عباد الله و ناصح، على احمد، ص285

 

در زیارت آل یاسین (مشهور) دو آل یاسین از حضرت صادر شده است یکی مختصر است که محدث قمی در مفاتیح آورده است یکی هم مرحوم علامه مجلسی در بحار، جلد 102، صفحه 92 مرحوم مشهدی در المزار، صفحه 568 نقل کرده اند:

«فَمَا شَيْ‏ءٌ مِنَّا إِلَّا وَ أَنْتُمْ لَهُ السَّبَبُ وَ إِلَيْهِ السَّبِيل»

مرحوم نائینی استاد آیت الله خویی به این فقره استدلال می کند می گوید در توقیع مبارک است که: «فَمَا شَيْ‏ءٌ مِنْهُ إِلَّا وَ أَنْتُمْ لَهُ السَّبَبُ وَ إِلَيْهِ السَّبِيل‏» که این ها ولایت تکوین بر کل عالم هستی دارند.

«السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا صَاحِبَ الْمَرْأَى وَ الْمَسْمَع‏؛ فَمَا شَيْ‏ءٌ مِنَّا إِلَّا وَ أَنْتُمْ لَهُ السَّبَبُ وَ إِلَيْهِ السَّبِيل»

«السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا صَاحِبَ الْمَرْأَى وَ الْمَسْمَع» که آقای بهجت روی این خیلی تأکید داشتند. ما باید همیشه دقت کنیم که حضرت ولی عصر ارواحنا فداه هم صدای ما را می شنوند و هم ما را می بینند. و از آن چه در ذهن ما هم می گذرد نیز با خبر هستند.

«وَ الْقَضَاءُ الْمُثْبَتُ مَا اسْتَأْثَرَتْ بِهِ مَشِيَّتُكُمْ وَ الْمَمْحُوُّ مَا لَا اسْتَأْثَرَتْ بِهِ سُنَّتُكُم‏»

بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بيروت)؛ نویسنده: مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، ناشر: دار إحياء التراث العربي، محقق/ مصحح: جمعی از محققان، ج99، ص93

بعد اقوال علماء را داریم

 علامه حلی:

«أن إرادة النبي (صلى الله عليه وآله) موافقة لإرادة الله تعالى وكراهته موافقة لكراهته تعالى»

الرسالة السعدية؛ نويسنده: العلامة الحلي (وفات: 726)، تحقيق: إشراف: السيد محمود المرعشي / إخراج وتعليق وتحقيق: عبد الحسين محمد علي بقال، ناشر: كتابخانه عمومى حضرت آية الله العظمى مرعشي نجفي – قم: 1410، ص70

هر اراده ای نبی مکرم می کند -نمی گوید: فعل پیغمبر، حدیث پیغمبر و سیره پیغمبر؛ بلکه  می  گوید اراده پیغمبر- موافق ارادة الله است.

 شیخ انصاری:

«فالمستفاد من الأدلة الأربعة بعد التتبع والتأمل: أن للإمام عليه السلام سلطنة مطلقة على الرعية من قبل الله تعالى»

كتاب المكاسب؛ نويسنده: الشيخ الأنصاري (وفات : 1281)، تحقيق: لجنة تحقيق تراث الشيخ الأعظم، ناشر: المؤتمر العالمي بمناسبة الذكرى المئوية الثانية لميلاد الشيخ الأنصاري، قم: 1420، ج3، ص548

مرحوم آخوند خراسانی:

«فإنهم وسائط نعمه وآلائه»

كفاية الأصول؛ نويسنده: الآخوند الخراساني (وفات: 1329)، تحقيق: مؤسسة آل البيت (ع) لإحياء التراث، ناشر: مؤسسة آل البيت (ع) لإحياء التراث - قم المشرفة: 1409، ص330

مرحوم کمپانی ، شیخ محمد حسین اصفهانی:

«ولهم الولاية المعنوية والسلطنة الباطنية على جميع الأمور التكوينية والتشريعية»

حاشية كتاب المكاسب؛ تأليف : الشيخ محمد حسين الأصفهاني، تحقيق : الشيخ عباس محمد آل سباع، الطبعة : الأولى / 1418 ه‍ ق، الناشر : أنوار الهدى، المطبعة : علمية، ج 2، ص 379

مرحوم کمپانی آدم عادی نیست شیخ آقا بزرگ تهرانی می گوید فهمیدن کلمات مرحوم کمپانی:

«مما یختبر به الرجال»

حاشیه ایشان بر کفایة از کفایه خیلی پیچیده تر است. شاید بعضی ها کفایه را بتوانند بفهمند ولی فهمیدن کلام مرحوم کمپانی خیلی سخت است.

مرحوم نائینی:

«الولاية التكوينية التي هي عبارة عن تسخير المكونات تحت إرادتهم ومشيتهم بحول الله وقوته كما ورد في زيارة الحجة أرواحنا له الفداء بأنه ما من شئ إلا وأنتم له السبب»

كتاب المكاسب والبيع؛ نويسنده : تقرير بحث النائيني للآملي (وفات: 1355) ناشر: مؤسسة النشر الإسلامي التابعة لجماعة المدرسين بقم المشرفة؛ ج2، ص332

همان زیارت آل یاسین که از بحار آوردیم.

مرحوم محمد رضا قمشه ای استاد امام:

«فالحقيقة المحمّديّة هي الَّتي تجلَّت في صورة العالم والعالم من الذرّة إلى الدرّة ظهورها وتجلَّيها»

مصباح الهداية إلى الخلافة والولاية؛ مؤلف: امام خمينى- تهران: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، ص57

مرحوم میلانی:

«لهم الولاية الكلية على الأمور كلها فإنهم وسائط فيضه المقدس»

محاضرات في فقه الإمامية ( الخمس )؛ نويسنده : السيد محمد هادي الميلاني (وفات : 1395)،  تحقيق : جمعها وعلق عليها فاضل الحسيني الميلاني، ص273

فیض مقدس اصطلاحی است آقایان دارند.

 مرحوم آقای منتظری:

«الولاية - بمعنى التصرف و الاستيلاء على الشخص أو الأمر - إِما تكوينية وإِمّا تشريعية. ولا يخفى ثبوت كلتيهما بمرتبتهما الكاملة للّه تعالى . ويوجد لرسول اللّه (صلى الله عليه وآله وسلم)، بل لجميع الأنبياء أو أكثرهم وكذا للأئمة المعصومين - سلام اللّه عليهم أجمعين»

دراسات في ولاية الفقيه وفقه الدولة الإسلامية؛ نويسنده: الشيخ المنتظري (وفات: معاصر)، ناشر: المركز العالمي للدراسات الإسلامية، 1408، ج1، ص74

مرحوم آقای خویی می گویند:

«لا شبهة في ولايتهم على المخلوق بأجمعهم كما يظهر من الأخبار، لكونهم واسطة في الايجاد»

این ها واسطه در اصل ایجاد هستند.

«وبهم الوجود، وهم السبب في الخلق، إذ لولاهم لما خلق الناس كلهم، وإنما خلقوا لأجلهم، وبهم وجودهم، وهم الواسطة في الإفاضة، بل لهم الولاية التكوينية لما دون الخالق.»

مصباح الفقاهة؛ نويسنده: السيد الخوئي (وفات : 1413)، تحقيق: جواد القيومي الأصفهاني، چاپخانه: العلمية – قم، ناشر: مكتبة الداوري – قم، ج3، ص279

همین یک عبارت برای ما کافی است.

مرحوم امام (رضوان الله تعالی علیه)

«فهم من قبل الله ملاّك التصرّف في كلّ شئ وهذه ولاية عامّة كلّية بالنسبة إلى جميع الموجودات»

كتاب البيع؛ السيد الخميني (وفات : 1410)، ناشر: مؤسسة تنظيم ونشر آثار الامام الخميني، تهران: 1421، ج 3، ص 21

می گوید تمام عالم هستی برای ائمه (علیهم السلام) مثل اعضای بدن ما نسبت به ما است. همان طوری که دست و زبان مان را با اختیار خودمان حرکت می دهیم تمام عالم هستی مثل اعضاء و جوارح ما است.

 ایشان تعبیر خیلی زیبایی دارد:

«لأنّهم وسائط بين الحقّ والخلق، وروابط بين الحضرة الوحدة المحضة والكثرة التفصيليّة وفي هذه الفقرة بيان وساطتهم بحسب أصل الوجود»

ائمه علیهم السلام، واسطه اصل وجود هستند.

«وكونهم مظهر الرحمة الرحمانيّة الَّتي هي مفيض أصل الوجود بل بحسب مقام الولاية هم الرحمة الرحمانيّة بل هم الاسم الأعظم الَّذي كان «الرّحمن الرّحيم» تابعين له»

مصباح الهداية إلى الخلافة والولاية؛ مؤلف: امام خمينى- تهران: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، ص78

اگر این است چه یا صاحب الزمان چه یا الله بگویم. صاحب الزمان اسمی از اسماء الهی است یا الله هم اسمی از اسماء الهی است. ایشان می گوید اسم اعظم الهی این بزرگواران هستند.

امام صادق علیه السلام نیز می فرماید:

«نَحْنُ وَاللَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى الَّتِي لَايَقْبَلُ اللَّهُ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلًا إِلَّا بِمَعْرِفَتِنَا‏»

نام كتاب: الشافي في شرح الكافي ( للمولى خليل القزويني)؛ نويسنده: قزوينى، ملا خليل بن غازى‏، (تاريخ وفات مؤلف: 1089 ق‏)، محقق / مصحح: درايتى، محمد حسين‏، ناشر: دار الحديث‏، ايران؛ قم‏: 1429 ق / 1387 ش، ج2، ص401

ولذا مشکل ما این است که وقتی می گوییم«یا صاحب الزمان» ذهن مان می رود به سمت آن صاحب الزمانی که سال 255 از مادری به دنیا آمدند بزرگ شدند زندگی می کنند غذا و آب می خورند راه می روند این را در نظر می گیریم بعد نمی توانیم رابطه بین این وجود را با ذات اقدس ربوبی تشخیص دهیم.

ولی آن چه که مهم است همان طور که امام هم دارد ائمه (علیهم السلام) دارای پنج روح هستند. یکی از آن ها روح القدس است که این روح القدس در حقیقت مظهر أتم تمام اسماء و صفات حق است و این روح القدس همواره با این ها هست.

ولذا من یا رسول الله بگویم، یا رحمان و یا رحیم بگویم، یا رحمان_البته نه در مرتبه ذات؛ دقت کنیم مرزها را حفظ بشود رحمان در مرتبه فعل- در مرتبه صفت و در مرتبه اسماء وجود مقدس سلسله جلیله محمدیین بعد ذوات مطهره معصومین از رسول اکرم تا حجت مفاتیح وجود، مخازن کبریاء، معادن حکمت و وحی و اصول معارف و عوارف و صاحبان مقام جمع و تفضیل هستند.

مرحوم کاشف الغطاء (رضوان الله تعالی علیه) حق بزرگی به گردن شیعه در معرفی شیعه و پاسخ به شبهات دارد. ایشان بحث مفصلی دارد که صادر اول و ... چه است بعد می گوید:

«لَا فَرْقَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهَا إِلَّا أَنَّهُمْ عِبَادُكَ وَ خَلْقُكَ فَتْقُهَا وَ رَتْقُهَا بِيَدِكَ بَدْؤُهَا مِنْكَ وَ عَوْدُهَا إِلَيْك‏»

مصباح المتهجد و سلاح المتعبد؛ طوسى، محمد بن الحسن‏ (تاريخ وفات مؤلف: 460 ق)، محقق و مصحیح: ندارد‏ ناشر: مؤسسة فقه الشيعة ، ج‏2، ص803

همان دعایی که ما در رجبیه می خوانیم.

جالب این جاست که آلوسی سنّی در رابطه با انسان کامل می گوید:

«ولم تزل تلك الخلافة في الإنسان الكامل إلى قيام الساعة وساعة القيام بل متى فارق هذا الإنسان العالم مات العالم»

روح المعاني في تفسير القرآن العظيم والسبع المثاني؛ اسم المؤلف: العلامة أبي الفضل شهاب الدين السيد محمود الألوسي البغدادي الوفاة: 1270هـ، دار النشر: دار إحياء التراث العربي – بيروت، ج1، ص220

آن انسان کاملی که عین ربط به حق است. همان تعبیر آقای خویی و امام رابطه بین حق و خلق (خالق و مخلوق) است. آن انسان اگر از دنیا برود اصلاً عالمی وجود ندارد.

«لأنه الروح الذي به قوامه»

آن انسان کامل روحی است که قوام عالم به اوست.

«فهو العماد المعنوي للسماء»

روح المعاني في تفسير القرآن العظيم والسبع المثاني؛ اسم المؤلف: العلامة أبي الفضل شهاب الدين السيد محمود الألوسي البغدادي الوفاة: 1270هـ، دار النشر: دار إحياء التراث العربي – بيروت، ج1، ص220

وَ بِكُمْ يُمْسِكُ السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَى الْأَرْضِ إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ بِكُمْ يُنَفِّسُ الْهَمَّ وَ يَكْشِفُ الضُّر»

من لا يحضره الفقيه؛ نویسنده: ابن بابويه، محمد بن على، ناشر: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم مصحح: غفاری، علی اكبر، ج2، ص615

«والدار الدنيا جارحة من جوارح جسد العالم الذي الإنسان روحه»

بعد آلوسی می گوید:

«ولا فاعل على الحقيقة سواه وفي القيام ضيق والمنكرون كثيرون ولا مستعان إلا بالله عز وجل»

روح المعاني في تفسير القرآن العظيم والسبع المثاني؛ اسم المؤلف: العلامة أبي الفضل شهاب الدين السيد محمود الألوسي البغدادي الوفاة: 1270هـ، دار النشر: دار إحياء التراث العربي – بيروت، ج1، ص220

می خواهد بگوید نمی توانم بیش از این حرف بزنم.

 فخر رازی پرده را بالاتر زده است در کتاب المطالب العالیة در رابطه با انسان کامل که أکمل الأشخاص است ، آن انسان کاملی که تمام عالم قوامش به آن انسان کامل است می گوید:

«و جماعة من الشیعة الإمامیة یسمونه یسمونه بالإمام المعصوم و قد یسمّونه بصاحب الزمان و یقولون بأنه غایب و لقد صدقوا فی الوصفین أیضا»

شیعه در هر دو راست گفته است.

«لأنه لما کان خالیا عن النقائص التی هی حاصلة فی غیره کان معصوما من تلک النقائص و هو أیضا صاحب الزمان لأنا بينا: أن ذلك الشخص هو المقصود بالذات في ذلك الزمان، و ما سواه فالكل أتباعه. و هو أيضا: غائب»

غایب را چه زیبا معنا کرده است آدم لذت می برد.

«و هو أيضا: غائب عن الخلق لأن الخلق لا يعلمون أن ذلك الشخص هو أفضل أهل هذا الدور [و أكملهم‏...»

المطالب العالية من العلم الإلهيّ؛ تأليف: الامام فخر الدّين الرازي المتوفى في سنة 606 هـ.، تحقيق: الدّكتور أحمد حجازي السّقا، الناشر: دار الكتاب العربى، الطبعة الأولى 1407 هـ 1987 م - بيروت لبنان؛ ج 8، ص 106

غایب است چون غایب از معرفت مردم است شخصش غایب نیست.

جرجانی هم می گوید:

«لا فرق بینهما الا بالربوبیة»

همین:

«لَا فَرْقَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهَا إِلَّا أَنَّهُمْ عِبَادُكَ وَ خَلْقُكَ فَتْقُهَا وَ رَتْقُهَا بِيَدِكَ بَدْؤُهَا مِنْكَ وَ عَوْدُهَا إِلَيْك‏»

مصباح المتهجد و سلاح المتعبد؛ طوسى، محمد بن الحسن‏ (تاريخ وفات مؤلف: 460 ق)، محقق و مصحیح: ندارد‏ ناشر: مؤسسة فقه الشيعة ، ج‏2، ص803

ولذا این که مرحوم آیت الله العظمی بهجت می گوید یا صاحب الزمان را خیلی زیاد تکرار کنید. آقای مصباح از او سوال می کنند چه کار کنیم خطورات در نماز به ما هجوم نیاورد می گوید غیر از یا صاحب الزمان چیزی بلد نیستم.

اگر ما یا صاحب الزمان هم می گوییم نه این که یک صاحب الزمانی که مثل ما غذا می خورد بله همه آن ها درست است ولی همان وجود نوری صاحب الزمان (اروحنا لتراب مقدمه الفداء) خود آن تحت تربیت وجود نورانی حضرت ولی عصر ارواحنا فداه است که این ها اولین مخلوقات الهی هستند و تمام عالم به برکت وجود این هاست: 

«فالحقيقة المحمّديّة هي الَّتي تجلَّت في صورة العالم والعالم من الذرّة إلى الدرّة ظهورها وتجلَّيها»

مصباح الهداية إلى الخلافة والولاية؛ مؤلف: امام خمينى- تهران: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، ص57

یا به تعبیر آقای خویی:

«بل لهم الولاية التكوينية لما دون الخالق»

مصباح الفقاهة؛ نويسنده: السيد الخوئي (وفات : 1413)، تحقيق: جواد القيومي الأصفهاني، چاپخانه: العلمية – قم، ناشر: مكتبة الداوري – قم، ج3، ص279

 ما آن صاحب الزمان را صدا می کنیم نه صاحب الزمانی که در ذهن مان یک چیزی درست کرده ایم تصور می کنیم او هم یک بشری مثل ما است ولی علمش مقداری بالاتر است از گذشته و آینده هم خبر دارد. نه! مراد از صاحب الزمان وجود نورانی آن بزرگوار است که مشرف بر ما است.

«السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا صَاحِبَ الْمَرْأَى وَ الْمَسْمَع‏‏»

بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بيروت)؛ نویسنده: مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، ناشر: دار إحياء التراث العربي، محقق/ مصحح: جمعی از محققان، ج99، ص93

هر حرفی می زنیم قبل از این که به گوش مان برسد آن حضرت می شنود. یک جسمی را قبل از این که ما ببینیم حضرت می بیند. این با یا الله گفتن، یا رحمان گفتن، یا رحیم گفتن هیچ تفاوتی ندارد. یا رحمان هم تجلی ذات اقدس است. یا حسین هم تجلی ذات اقدس است.

شیخ نصر الله شاه آبادی که تازه مرحوم شدند این قضیه را نقل کردند: یکی از آقایانی که درس پدرم می آمد از این مصطلحات خیلی خوشش نمی آمد، عالم مشیت، عالم جبروت، ملکوت، مثال و ... می گفت یک شب در خواب می بیند یک عده ای از افراد در دره ای گرفتار هستند ناله می کنند، عذاب می کشند و می سوزند به او می گویند به داد ما برس گفت چه کار کنم؟

گفتند آقای شیخ محمد شاه آبادی آن جا نشسته است برو از او بخواه یک راه حلی برای ما بدهد گفتم کجا است؟ مکانش را نشانم دادند به آن جا رفتم دیدم آقای شاه آبادی آن جا نشسته است گفتم آقا، تعدادی از شیعیان دارند عذاب می کشند من را پیش شما فرستادند تا یک راه حلی نشان دهید. ایشان گفتند: به آنها بگو، که بگویند: «یا حسین».

برگشتم به این ها که داخل عذاب بودند گفتم بگویید: «یا حسین»! این ها دسته جمعی همه فریاد یا حسین سر دادند کل عذاب از این ها بر داشته شد. بعد ایشان می گوید نظر پدر من این بود کلمه یا حسین اسم اعظم الله است.

ولذا مقداری دقت کنیم هم روایات، هم این فرمایشات که از افراد عادی نیست. بزرگانی هستند که ما از آن ها شناخت داریم.

مشکل ما این است تصور می کنیم اگر حضرت مهدی را نام بردیم و صدا کردیم خدا را کنار گذاشتیم! نه! خود این ها مظهر اسماء الهی هستند. این ها می گویند اسم اعظم الهی ما هستیم

«نَحْنُ وَاللَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى الَّتِي لَايَقْبَلُ اللَّهُ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلًا إِلَّا بِمَعْرِفَتِنَا‏»

الشافي في شرح الكافي ( للمولى خليل القزويني)؛ نويسنده: قزوينى، ملا خليل بن غازى‏، (تاريخ وفات مؤلف: 1089 ق‏)، محقق / مصحح: درايتى، محمد حسين‏، ناشر: دار الحديث‏، ايران؛ قم‏: 1429 ق / 1387 ش، ج2، ص401

والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته